Proefjes met Dylan Haegens

1. Lavalamp

Benodigdheden: zonnebloemolie, water, kleurstof, fles, bruistablet

Stappenplan: Vul de fles voor de helft met zonnebloemolie. Meng vervolgens het water met kleurstof en giet het gekleurde water in de fles. Nu ontstaan er twee lagen in de fles. Stop de bruistablet of een beetje bakpoeder in de fles. Kijk wat er gebeurd! Je kan bijvoorbeeld een fietslampje onder de fles stoppen. Zo krijg je een echte lavalamp!

Wist je dat… dit proefje met zwaartekracht te maken heeft? Water is zwaarder dan olie, daarom ontstaan er twee lagen als je deze twee samenvoegt. Het bruistablet creëert gas wanneer het in aanraking komt met water, hierdoor ontstaat de beweging!

2. Popcorn machine

Benodigdheden: 2 blikjes, popcornmais, zonnebloemolie, bakje, waxinelichtjes, mesje

Belangrijk: hulp van je ouders is bij dit proefje echt nodig!

Stappenplan: Vraag je ouders de onderkant van het eerste blikje af te snijden, en twee extra luchtgaten aan de zijkant te maken. Ook vraag je ze of ze in het tweede blikje in het midden een vierkant gat willen maken. Zorg dat ze de 3 kanten opensnijden, zodat je de popcornklep kan omvouwen. Let hierbij wel op de scherpe randjes! Nu kun je het tweede blikje (de popcornmachine) op het eerste blikje plaatsen. Doe vervolgens 2 extra lontjes in het waxinelichtje en vraag hulp van je ouders bij het aansteken van de lichtjes. Voeg een klein beetje olie toe in het tweede blikje. Schep nu 1 lepel popcornmais in dit blikje. Wacht vervolgens tot de popcorn uit je machine in het bakje popt. Zo, nu heb je zelf popcorn gemaakt!

Het kan zijn dat de popcorn in de door jouw gemaakte machine blijft zitten en niet in het bakje popt. Kijk daarom af en toe of je mais al in popcorn veranderd is.

Wist je dat… vuur voor extra hitte zorgt? Dit is nodig om de popcorn te bakken. Wanneer de maiskorrel wordt verhit, verdampt de vocht uit de korrel. Tegelijkertijd groeit het zetmeel door de warmte. De schil komt onder druk te staan en scheurt open. Zo maak je zelf je eigen popcorn.

3. Water in ijs

Benodigdheden: vriezer, ijsklontjes, flesje water, bord

Stappenplan: Leg het flesje water in de vriezer. Laat hem ongeveer 2,5 uur invriezen. Kijk vervolgens om het kwartier of de tempratuur van het water goed is. Als de tempratuur tegen het vriespunt aan ligt doe je de ijsblokjes op het bord. Haal nu het waterflesje voorzichtig uit de vriezer. Let op, het water mag zo min mogelijk bewegen in het flesje. Schenk een klein straaltje water heel langzaam op de ijsblokjes. De waterdruppels bevriezen op het moment dat ze in contact komen met de ijsblokjes. Hoe hoog wordt jouw zelfgemaakte ijstoren?

Tip: Leg meerdere flesjes in de vriezer zodat je het een aantal keer kan proberen. Want het is geen makkelijke opgave en misschien heb je een paar pogingen nodig. Maar als het lukt, dan mag je jezelf een master-uitvinder noemen!

Wist je dat… water in ijs verandert door extreme koelte? Dit betekent dat de vloeibare vorm van water door de verandering van temperatuur verandert in een vaste vorm, die we kennen als ijs. Grappig is dat water uitzet als het ijs wordt, en dus meer ruimte nodig heeft. Daarom puilen je zelfgemaakte ijsblokjes weleens uit de ijsblokjesvorm.

4. Windei

Benodigdheden: ei, natuurazijn, bakje, water en heel veel wachttijd (2 dagen!)

Stappenplan: Leg een rauw ei in een glazen bakje. Giet nu de azijn in het bakje en zorg dat het ei volledig ondergedompeld is. Zet het bakje weg en laat het twee dagen rusten. Haal de derde dag het ei uit het bakje en spoel het af met water. Kijk en voel wat er met het ei gebeurd is. De harde eierschaal is helemaal verdwenen.

Wist je dat… dit een chemisch proces is? Dat klinkt cool en ingewikkeld tegelijkertijd, maar het zit zo: het zuur van de azijn zorgt ervoor dat de kalk van de harde eierschaal oplost. Omdat de schaal niet alleen uit kalk bestaat blijft er een dun bruin vliesje over en wordt het ei flexibel.

5. Geheime boodschap

Benodigdheden: glas melk, wit papier, een strijkijzer, een wattenstaafje

Stappenplan: Doop het wattenstaafje in de melk. Pak het papier en schrijf met het wattenstaafje een boodschap op het papier. Zorg dat het wattenstaafje nat genoeg is. De melk is eigenlijk de inkt in een normale pen. Als het papier droog is kan je er met een strijkijzer overheen. De tekst wordt geelbruin door de warmte van het strijkijzer. Naar wie verstuur jij je geheime boodschap?

Wist je dat… de hitte van het strijkijzer ervoor zorgt dat de eiwitten in de melk reageren? Er ontstaat een chemische reactie waardoor de witte melk geelbruin kleurt.

6. Snoep regenboog

Benodigdheden: gekleurde snoepjes, plat bord, glas warm water

Stappenplan: Leg de verschillende soorten gekleurde snoepjes in een cirkel rondom de binnenrand van een bord. Schenk daar een klein beetje warm water langs de snoepjes. Zorg dat alle snoepjes in het water liggen. En wacht totdat er langzaam een regenboog op het bord verschijnt.

Wist je dat… het water vermengt met de kleurstoffen die in de snoepjes verwerkt zit? Omdat water vloeibaar is verplaatst het makkelijk. Door de zwaartekracht kruipt het gekleurde water naar het diepste punt van het bord. Zo ontstaan de verschillende gekleurde strepen water.

7. Citroen batterij

Benodigdheden: 3 x citroenen, 3 x ‘gegalvaniseerde’ spijkers, 3 stukjes koperdraad, LED-lampje

Stappenplan: Prik de drie stukken koperdraad in de citroenen. Vervolgens prik je aan de andere kant van de citroenen de spijker. Verbind het koperdraad van citroen 1 met de schroef van citroen 2. Wikkel het koperdraad om de schroef heen. Herhaal deze stap voor het koperdraad van citroen 2 en de schroef van citroen 3. Nu pak je het LED-lampje erbij. Maak het kortste pootje van het LED-lampje vast aan de schroef van citroen 1. Zorg vervolgens dat je het koperdraad van citroen 3 verbindt aan het lange pootje van het LED-lampje. Daar is het resultaat: je eigen licht!

Hoe meer citroenen je aan elkaar verbindt, hoe feller het licht! Je kan het proefje ook doen met krokodilklemmen en muntjes van 5 cent, in plaats van koperdraad. Iets ingewikkeldere voorwerpen, maar misschien wel een beter resultaat.

Wist je dat… het zuur van de citroenen voor de energieopwekking zorgt? Zo gebruik je in dit proefje de citroen eigenlijk als batterij. Het koperdraad is de pluskant van je batterij en de spijker is de minkant.

8. Windmolen

Benodigdheden: plakband, schaar, 1 vierkant papier, stokje (bijvoorbeeld satéprikker), stukje piepschuim

Stappenplan: Prik het stukje piepschuim aan het einde van het stokje. Pak het vierkante papier en vouw het dubbel, zo krijg je een rechthoek. Nu vouw je de rechthoek nogmaals dubbel, waardoor je een klein vierkant krijgt. Knip het papier nu diagonaal in, vanaf de oorspronkelijke punten van het vel, tot ¾ van het gevouwen papier. Vouw het papier open. Vouw de flappen om naar binnen en zet ze vast met plakband. Zo maak je je eigen molen! Bevestig de molen aan het stokje en klaar is kees.

Wist je dat… je met wind ook energie kunt opwekken? Windenergie is een duurzame vorm van energie, en die windenergie kan ook gewoon bij jou thuis uit het stopcontact komen. In de toekomst zullen we verschillende alternatieve vormen van energie nodig hebben.

9. Sterk water

Benodigdheden: 400 gram maïzena, 300 ml water, maatbeker, mengkom, 2 eetlepels

Stappenplan: Doe 300 milliliter water in de mengkom. Schep nu twee eetlepels maïzena erbij en begin met roeren. Voeg beetje bij beetje de rest van de maïzena toe terwijl je blijft roeren. Blijf roeren terwijl het mengsel in de bak steeds harder wordt. Als het geheel goed gemixt is kan je gaan testen. Prik eerst voorzichter je vinger in het mengsel. Je vinger verdwijnt waarschijnlijk vrij soepel in het mengsel. Doe hetzelfde, maar zet nu kracht met een gebalde vuist. De maïzena reageert op de kracht en verandert in een vaster mengsel. Je vuist zal de bodem van de mengkom niet halen.

Wist je dat… dit proefje alles te maken heeft met natuurkunde? Het mengsel neemt verschillende vormen aan afhankelijk van de kracht die van buitenaf op het mengsel wordt uitgeoefend. Met weinig kracht blijft het mengsel vloeibaar, terwijl het harder wordt wanneer je veel kracht gebruikt. Dit mengsel wordt ook wel ‘suspensie’ genoemd.

10. Dansende ballen

Benodigdheden: stuk karton, houten/kartonnen frame, aluminiumfolie, stuk piepschuim, keukenpapier, doorzichtig plastic vel

Stappenplan: Pak eerst het vierkante stuk karton in met aluminiumfolie. Leg het frame over het vierkante stuk aluminiumfolie. Zo krijg je een ‘podium’ waar je de balletjes kan laten dansen. Maak nu kleine balletjes van het stuk piepschuim en wikkel ze in aluminiumfolie. Neem een stukje keukenpapier en wrijf over het vierkante stuk aluminiumfolie heen. Leg de balletjes op het aluminium podium. Je zult merken dat de balletjes verschillende kanten op schieten. Leg het plastic vel over het frame heen. Beweeg met je vingers over het plastic vel. Zo kan je met je vingers de balletjes laten dansen!

Wist je dat… de ballen bewegen doordat er statische elektriciteit wordt opgewekt?